Satranç tahtasında geleceği gören "büyükustalar" geleceğinden kaygılı: Olimpiyatların milli yıldızları "ek iş"e ihtiyaç duyuyor

Macaristan'ın Budapeşte şehrinde organize edilen 45. Satranç Olimpiyatları'nda milli sporcular mücadelesini sürdürüyor. Özellikle takımın en genç isimleri; 13 yaşındaki Yağız Kaan Erdoğmuş 16 yaşındaki Ediz Gürel performanslarıyla dikkatleri üzerine çekerken, Milli takım ilk 10 hedefiyle turnuvada ter döküyor. Kendi alanlarında en iyiler arasında yer alan yıldız oyuncular, Türkiye'yi satranç sporunun en üst seviyesinde temsil etmek için çabalarken bir yandan da maddi kaygılar yaşıyor. Amatör branş olarak kabul edilen satrançta bakanlığın maddi katkısının sınırlı olduğu belirtilirken A Milli seviyesinde ülkesini temsil eden isimler "ek iş" yapmak zorunda olduklarını söylüyor.

Yaklaşık 1400 yıllık bir geçmişi olan satranç, bugün hâlâ en popüler oyunlardan ve sporlardan biri olma vasfını koruyor. Ufak yaşlardan başlayarak bu oyuna gönül veren sporcular, 64 karelik bir tahtanın üzerinde stratejik hamlelerle ihtimaller savaşı veriyor.

1924'te ilki düzenlenen Satranç Olimpiyatları'nın 45'incisi bu yıl Budapeşte'de gerçekleştiriliyor. Türkiye'nin 10 sporcuyla katıldığı oyunlarda millilerin hedefi ilk 10 ülke arasına girebilmek.

Açık ve Kadın olmak üzere iki kategoride düzenlenen Olimpiyat, 11 tur boyunca ülke takımlarının hamleleriyle gerçekleşiyor. Her bir kategoride 180’i aşkın ülke ve 900’ü aşkın sporcu yarışıyor. Bir grup gazeteci olarak, Türkiye Satranç Federasyonu’nun 2005 yılından bu yana ana sponsoru olan Türkiye İş Bankası'nın davetiyle milli satranç sporcularını ziyaret ettik.

"Büyükusta"larla Olimpiyat'ın onlar adına gidişatını, milli takım olarak hedefleri, geleceğe dair hayallerini konuşurken; yaşadıkları sıkıntıları, beklentilerini, arka planda yaşananları da dinledik. 

Mustafa Yılmaz, tarihi Magnus Carlsen maçını anlattı

Milli sporcularla olan sohbet, gündemin en sıcak konusuyla başladı. Norveç Milli Takımıyla karşı karşıya gelen Türkiye'de Mustafa Yılmaz, satranç efsanesi Magnus Carlsen'le karşı karşıya geldi. Masa başında Magnus'tan ilk defa puan alan Türk oyuncu olan Mustafa, kazanç pozisyonunu yakaladığı maçın perde arkasını ve müsabakayla ilgili hislerini anlattı.

Mustafa şunları kaydetti:

"Magnus maçı dışında kariyerim baya kötü gidiyor, bu turnuva da kötü gitti benim için açıkçası. Bunca talihsizliğin içinde bir umut ışığı oldu benim için açıkçası. Çünkü hayalini kurduğum bir şeydi yıllardır. Takım toplantısından sonra benim oynayacağım belli oldu. Kötü gidişat var acaba daha formdayken mi oynayabilseydim şu halde mi oynayacağım gibi bir endişe vardı. Kendimi sakin tutmaya çalıştım, gerekli hazırlıklarımı yaptım. Oyun sırasında da konsantrasyonumu dağıtacak hiçbir şey yapmadım. Eskiden çok heyecanlanıyordum, Magnus maçında sakin kaldım. İyi de oynadım en azından belirsizdi pozisyon elimden gelen mücadeleyi gösterdim. Kazanç pozisyonuna da geçmişim, oyunda biraz hissettim ama zamanım çok azdı o yüzden doğru devam bulup işi bitiremedim. Fırsatı yakalayınca yenmek lazım kim olursa olsun."

4+4 eğitim sistemi ve satrancın "seçilemeyen" ders olması

Türkiye Satranç Federasyonu Başkanı Gülkız Tulay, daha önceki yıllarda satrancın artık ilköğretimde seçmeli ders olarak seçilememesinin 4+4 eğitim sistemine geçildikten sonra olduğunu söyleyerek "Bir değişiklik oldu tabii ki, aslında yeni maarif modelinden ziyade ben bunu her yerde söylüyorum, vurguluyorum da. Mevcut bakanlarla da sohbetini ettiğim bir konu. Türkiye’de 2013 yılında 4+4 eğitim sistemine geçildi biliyorsunuz. 4+4’teki en önemli konu milli eğitimi doğrudan ilgilendiren tarafı ayrı ama ilk 4’te seçmeli dersler kaldırıldı. Satranç, seçmeli dersler kapsamına alınmış bir dersti ancak seçmeli dersler kaldırıldı" dedi.

"Maarif modelinde seçmeli dersler olarak dini şeyler var; Kuran dersleri, Arapça dersleri vs."

Her ne kadar ilköğretimde satranç seçmeli ders olarak kaldırılsa da sahada çok güçlü olduklarını vurgulayan Tulay, İş Bankası desteğiyle okullarda 40 bin tane satranç sınıfı açtıklarını aktardı. Tulay şu ifadeleri kullandı:

"Maarif modelinin ilk temeli orada atıldı. Ben hep yanlış olduğunu söylüyorum şimdi de yanlış olduğunu vurguluyorum. Sadece satranç açısından ele almamak lazım; drama yok resim yok tiyatro yok vb… Bugüne geldiğimizde de o gün temeli atılan maarif modelinin bugün biraz daha su yüzüne çıkmış halini görüyoruz. O dönemde seçmeli derslerin hepsi kaldırıldığından satranç otomatik olarak kaldırıldı. Fakat biz federasyon olarak sahada çok güçlü olduğumuz için iş bankasının 40 bin tane satranç sınıfı açtığı bir ülkede isteseniz de kaldıramazsınız zaten.

Zaten 43 bin tane okul var 40 bin tanesinde satranç sınıfı açılmış oldu. Özellikle biz hiç olmazsa ilköğretim kısmında değilse de ortaöğretim kısmına satrancı seçmeli dersler kısmına eklettik. Satranç anlamında çok bir anlamının olacağından değil ama milli eğitimde seçmeli dersler kısmında yer alması bizi çok motive edecekti ama 2 sene sonra o da kaldırıldı. Şu an maarif modelinde satranç ve satranç gibi derslerin yeri yok. Ama sahada yaygınız, her okulda satranç dersleri var, her okulda satranç sınıfları var. Allahtan alt tarafta temelleri iyi atılmış olduğundan dolayı satranç bu kadar yaygın. Maarif modelinde seçmeli dersler noktasında biraz dini şeyler var. Kuran dersleri, arapça dersleri vs."

"Milli satranç oyuncuları ek iş yapmak zorunda; bence çok acı bir durum"

Milli takımın kadın takımında yer alan büyükusta Kübra Öztürk Örenli, A Milli seviyeye çıkmış bir sporcu olmasına rağmen ek iş yapmak zorunda olduğunu söyledi. Milli eğitimde öğretmen olduğunu aktaran Kübra, "Milli satranç oyuncuları ek iş yapmak zorunda. Ben öğretmenim milli eğitimde. Birçok kişinin satranç antrenörlüğü yapan, kulübü olan var. Sadece milli sporcu değiliz başka kimliklerimiz de var. Bu bence çok acı bir durum çünkü bir futbolcu bunu söyleyemiyor. A Milli düzeyinde bir futbolcu şurada öğretmenim, şurada avukatım vs demiyor. Ben futbolcuyum diyor. Ama ben satranç milli sporcusuyum, öğretmenim diyorum. Bu da biraz garip karşılanıyor" ifadelerini kullandı.

 Takımın tecrübeli isimlerinden Emre Can da maddi açıdan yaşadığı zorlukları anlattı. Belli bir yaştan sonra gelecek kaygısı yaşadığını söyleyen Emre, "Bir oyuncu olarak turnuvalarda başarılı olabilirsek bir şey kazanabiliyoruz ama bizim gibi.o turnuvada ödülü almaya çalışan birçok kişi var. Bu sene İş Bankası desteğiyle hoca tutuldu, özel bir hazırlık oldu ama bu seneyi hayatımdan çıkardığım zaman hep diğer kişiler hocalarla çalışıp kendini tamamen buna adarken bizim orda başarılı olmamız çok zor. Turnuvalardan bir şey kazanırken her şeyin denk gelmesi gerekiyor gibi bir durum oluyor" dedi.

"Kafa olarak tamamen kendimizi satranca veremiyoruz"

Maddi kaygı yaşamadan satranca odaklanmanın oldukça zor olduğundan bahseden Emre, şunları söyledi:

"Onun haricinde federasyonun sporcu bursu olarak bize bir desteği var, ama o da yetmiyor. Türkiye Ligi var 14 gün süren bir turnuva sadece orada oynayıp o kulübün başarısı için ter dökerken onun bir karşılığını alıyoruz. Onun haricinde net kazanabiliyorum dediğim bir şey yok. Eğer iyi oynarsam bir şey kazanıyorum mesela bu sene 6-7 tane turnuva oynadım bir tek Romanya’da ödül kazanabildim o da 1600 euro. 34 yaşındayım, bir şeyler yapmam lazım. Kafa olarak tamamen kendimizi satranca veremiyoruz. Ama bizim şu an Mustafa ve benim aynı şekilde kadın takımı için de geçerli. Kulüpler tamamen ligde oynadığımız zaman onun karşılığında bir para veriyor"

"Beşiktaş’ı Fenerbahçe’yi Galatasaray’ı çekebilmek için çok uğraşıyoruz"

Satrançta yaşanan maddi sıkıntılarla ilgili düşüncelerini aktaran Federasyon Başkanı Gülkız Tulay, "Büyük futbol kulüplerinin satranca daha bir entegre olması lazım. Beşiktaş’ı Fenerbahçe’yi Galatasaray’ı büyük kulüpleri çekebilmek için çok uğraşıyoruz. Fenerbahçe yeni girdi, Galatasaray çok altyapıda kaldı üste çıkamadı. Bugün satrançla ilgili maddi kaygıların olmaması açısından önemli. Ülke olarak ekonomik açıdan sporcularını destekleyen ülkeler var ama birçok ülkede de bizim konuştuğumuz konular sorun olarak gündemde. Satrancın iyi noktalara gelmesi lazım hem ülkemizde, hem dünyada. En azından basketbol gibi basketbol gibi olabilmesi lazım" diye konuştu.

Satrancın amatör branş olması sebebiyle maddi kaynakların oldukla azaldığını aktaran Tulay, şunları kaydetti:

Amatör branş olarak sayılan satranca ayrılan maddi kaynak çok düşük

"Burada federasyona ve devlete çok iş düşüyor. Tatmin edici değil ama bu sene İş Bankası’nın desteğiyle daha rahat hazırlanıldı. Biraz önce Maarif modelinden bahsettiğinizde Türkiye’de branşlar ikiye ayrılıyor. Olimpik branşlar ve amatör branşlar. Paris de olimpiyat burası da olimpiyat. Fakat devletin verdiği bütçelerden ödüllere kadar amatör branşlar tabiri caizse üvey evlat muamelesi görüyor. Benim çok samimi olduğum yakın arkadaşlarım da var olimpik branş temsilcileri başkanlarından. Verilen bütçenin yüzde 80’i falan olimpik branşlara harcanmakta. Amatör branşlardan ciddi anlamda yüksek bir bütçe. Amatör branşlar öyle değil. Burada konuştuğumuz sorunların çoğu bakanlığın olimpik ve amatör branş ayrımından gerçekleşiyor."

Ediz Gürel'den T24'e özel açıklama: Dünya şampiyonluğu gerçekçi bir hedef

Turnuvanın şu ana kadar hem milli takım için hem de kendisi için iyi geçtiğini anlatan Ediz Gürel, kişisel hedefleriyle ilgili T24'e konuştu. İlk 10 sıraya aday olan genç yıldızlarımızdan olan Ediz, dünya şampiyonluğunun "gerçekçi bir hedef" olduğunu söyledi. Ediz, "Bireysel olarak performansım şu ana kadar iyi gidiyor umarım devam ettirebilirim ama takıma katkı sağlamaya çalışıyorum. Bireysel performansım çok önemli değil bu turnuvada. Herkes elinden geleni yapıyor, talihsizliklerimiz oldu hala şansımız var biz ilk 10 için oynuyoruz umarım yapabiliz" dedi.

Kişisel hedeflerinden bahseden Ediz, "Şu an ELO'm 2602, hedefim 2700’ü geçmek. Bu şimdilik uzun vadede çünkü bu basamakları çıkmak kolay olmuyor. Uzun vadeli hedefim 2700’ü geçersem ilk 10’a girmeye çalışabilirim. Onu yaparsam da belki 1. olmaya çalışabilirim. Hedeflerimi sıralıyorum basamak basamak gerçekleştirmeyi seviyorum. Dünya şampiyonluğu gerçekçi bir hedef ama benim şu an hedefim 2700 olmak" diye konuştu.

"Kendini dünya şampiyonu olarak düşündüğün oluyor mu?" sorusunu yanıtlayan genç yıldız, "Nadiren oluyor ama emin değilim yapabilir miyim elimden geleni yapacağım" ifadelerini kullandı.

En çok oynamak ve yenmek istediği ismin Magnus Carlsen olduğunu belirten Ediz, "Mustafa abi de oynadı burada. Daha önce ben karşılaştım aslında Kazakistan’da oynamıştık hızlı maçta, beni yendi, ama oynadığım için yine de mutluydum" diyerek sözlerini noktaladı.