Kuzey Irak seçimine damga vuran faktörler neler oldu?

T24 Erbil

Dün yapılan ve önemli bir olayın yaşanmadığı Irak Kürdistan Parlamentosu seçimlerinden çıkan ilk sonuçlara göre Kürdistan Demokrat Partisi (KDP), 40 sandalyeyi garantileyerek birinci parti oldu. Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) ikinci, Yeni Nesil Hareketi ise üçüncü sırada yer aldı. Seçimlerin kesin olmayan sonuçlarının ortaya çıkmasından sonra hükûmet kurma senaryoları yapılmaya başlandı. KDP’nin hükûmet kurabilmesi için KYB’ye taviz vermesi kaçınılmaz görünüyor.

T24 Erbil

Stratejik konumu ve ekonomik getirisi açısından Ankara’nın büyük önem verdiği Kuzey Irak’taki seçimlerde hiçbir parti hedeflediği amacına ulaşamadı; “zafer kazanmak“mümkün olmadı. Bu seçimde ilk kez KDP ve KYB oylarını artırdı. KYB Başkanı Bafel Talabani’nin miting alanlarında ve propaganda süresince verdiği mesajlar KYB’yi toparlayıp oylarının artmasına etki yaptı. Aynı zamanda kullandığı dil, KDP’li olmasına rağmen partisinden şikayetçi olan seçmenleri ürküttü. Bu durum KDP açısından sandığa olumlu yansıdı.

T24 Erbil

Erbil ve Duhok’taki nüfus ve seçmen sayısının fazlalığı KDP’ye olumlu yansıdı. Bu bölgelerde seçmenler Duhok’ta yüzde 78, Erbil’de yüzde 74 oranında sandığa gitti. KYB’nin kalesi Süleymaniye’de ise seçmenlerin yüzde 64’ü, Halepçe’de yüzde 69’u sandığa gitti. Bu durum KYB’nin aldığı oy oranına olumsuz yansıdı.

“Yeni Nesil” gençlerin partisi

Bölgede üçüncü faktör ise Şasuvar Abdülvahit başkanlığındaki Yeni Nesil Hareketi, seçimin sürpriz partisi oldu. Kurulduğu günden bu yana istikrarlı bir çizgide ilerleyen ve iktidar ortağı olmayan çizgisini koruması partiyi üçüncü yaptı. Özellikle bölgedeki gençler, Abdulvahit’in verdiği mesajlara inanarak Yeni Nesil’i tercih etti.

Türkmen partileri bir varlık gösteremedi

Türkiye paralelindeki politikaları ile dikkat çeken Irak Türkmen Cephesi ise bölgede 12 Türkmen partisi ile seçim yarışına girdi. Daha önce kotadan parlamentoda 5 milletvekili ile temsil edilen Türkmenler, bu seçimde bir varlık gösteremedi. Türkmenler kotadan 2 milletvekili ile Kürt Parlamentosu'nda temsil edilecek. Türkmen Cephesi, hem Süleymaniye hem de Erbil’de seçim yarışına girdi. Ancak kazanamadı. Erbil’de seçime Bölge Bakanı Aydın Maruf, Türkmen Cephesi tarafından ikinci kez aday gösterildi. Ancak bu seçimde KDP’ye yakın politikaları ile dikkat çeken Reform Türkmen Partisi adayı Muna Kahveci, Maruf’u ve diğer Türkmen adayları geçerek milletvekili seçildi.

Hükümet kabinesinin kurulma aşaması nasıl olacak?

Kürdistan seçim yasasına göre, hangi parti daha fazla oy almışsa hükûmeti kurma yetkisi o partiye verilmesi hükmü var. Ancak Irak yasasına göre, hangi parti,  mecliste daha büyük ve geniş bir koalisyona giderse o koalisyona hükûmet kurma yetkisi veriliyor. Daha önce seçim faaliyetleri Erbil’den denetleniyordu. Son değişiklik kapsamında bu yetkisi merkezî hükûmetin denetimine bırakıldı. Bu konuda tartışma sürerken hükümetin hangi yasaya göre kurulacağı belirsizliğini koruyor.

T24 Erbil

Hükûmet kurmada zorlu süreç yaşanacak

Kürdistan seçim yasasına göre hükümetin kurulma çalışmalarına yöneltilmesi halinde bölgeyi zorlu bir süreç bekliyor. KDP’nin tek başına hükûmet kurma sayısının olmaması nedeniyle bir ortak parti bulma zorunluluğu var. Yeni Nesil Hareketi’nin hükümete katılma isteği bulunmuyor. Daha önce bölgede büyük rüzgâr yaratan son seçimde ise en alt sıraya yerleşen Goran (Değişim) Hareketi’nin durumuna düşmemek için Yeni Nesil’in muhalefette kalma mecburiyeti var. Propaganda dönemlerinde ise partinin lideri seçmenlere bu yönlü mesaj vermişti. Tüm bu sonuçlar kapsamında KYB’nin de Bafel Talabani’nin miting meydanlarında verdiği anti-KDP mesajları kapsamında KDP ile kolay kolay hükûmet kurmayacağı beklentisi var. Talabani’nin KDP’nin belirlediği koşullarda hükûmete katılırsa parti tabanı ve seçmenlerini küstüreceği belirtiliyor. Hükûmet kurma için KDP’nin, KYB’nin taleplerini karşılamak zorunda kalacağı ve bu kapsamda taviz verebileceği konuşuluyor.

Oylar ve sandalye dağılımı

Kayda değer bir olayın yaşanmadığı Kürdistan Parlamentosu seçimlerinden çıkan ilk sonuçlara göre KDP 40 sandalyeyi garantileyerek birinci parti oldu. KYB ikinci, Yeni Nesil Hareketi ise üçüncü sırada yer aldı. Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu tarafından denetlenen seçimlerde vatandaşlar 5’i bileşenlere ayrılan kota olmak üzere 100 sandalye için oy kullandı. Resmî olmayan sonuçlara göre şu ana kadar oyların yüzde 99’u sayıldı.

Hangi parti hangi ilde ne kadar oy aldı?

Dört seçim bölgesine bölünen Kuzey Irak’ta partilerin illerde aldıkları oy sayısı da belli oldu. Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'ndan yapılan açıklamada, Kürdistan Bölgesi genelinde seçimlere katılım oranının yüzde 72 olduğu açıklandı.