IMF Türkiye için büyüme tahminini düşürdü; Cevdet Yılmaz, "Önemli bir revizyon beklemiyoruz” dedi

T24 Haber Merkezi 

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda; 2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi ile 2023 Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanunu Teklifi'nin sunumunu yaparken, IMF'nin bugün açıkladığı "Global Ekonomik Görünüm Raporu"nda "önemli bir revizyon beklemediklerini" belirtti. Yılmaz, dezenflasyonun kalıcı şekilde tesisi için geçiş süreci olarak nitelendirdikleri dönemin gereklilikleri ile deprem nedeniyle ortaya çıkan ek finansman ihtiyacının sağlanması için aldıkları kararların, enflasyonla mücadelenin ivmesini bir miktar azalttığını belirtti.

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu, AKP Samsun Milletvekili Mehmet Muş'un başkanlığında toplandı. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, 2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi ile 2023 Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanunu Teklifi'nin sunumunu yapıyor. Komisyon toplantısına Strateji ve Bütçe Başkanı İbrahim Şenel, Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı İlhan Hatipoğlu, Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Osman Cevdet Akçay ve bürokratlar da katıldı.

Yılmaz, dünyanın farklı bölgelerinde güven ve istikrarı tehdit eden pek çok gelişme yaşandığını belirterek, “Bu tarihi dönemde arka arkaya gerçekleşen hadiseler, insanlığın, toplumların ve ekonomilerin köklü bir dönüşüm noktasına geldiğine işaret etmektedir. Artan belirsizlik ve risklerin hâkim olduğu mevcut konjonktür, geleceğe ilişkin tahminleri de oldukça güçleştirmektedir. Dünya ve bölge ekonomisinde yaşanan bu zorlu süreç, 2025 yılı bütçemizin hazırlıklarında hassasiyetle dikkate alınmış, bütçemiz, küresel riskleri ülkemiz için en aza indirecek şekilde oluşturulmuştur” dedi.

Yılmaz’ın sunumundan öne çıkan konular şöyle:

“2022 yılında, küresel ekonomide salgın sonrası uygulanan olağanüstü teşvik politikalarının geri çekilmesiyle büyüme yavaşlamıştır. Bu yıl aynı zamanda Rusya-Ukrayna Savaşı başta olmak üzere jeopolitik riskler ve emtia fiyatları tarihi zirvelerine tırmanmıştır. Bu süreçte oluşan enflasyonist dalga başta gelişmiş ekonomiler olmak üzere dünya geneline yayılan bir finansal sıkılaşmayı beraberinde getirmiş, iktisadi faaliyette yavaşlama beklentilerini de artırmıştır. Bu tarihten itibaren sıkı para politikalarının ekonomik büyüme ve risk iştahı üzerindeki baskısı belirginleşirken, jeopolitik gerilimler gündemdeki ağırlığını korumuştur. Diğer taraftan, Çin ekonomisindeki zayıf görünüm emtia talebi üzerinde aşağı yönlü baskı oluşturmuştur.

Başta petrol olmak üzere küresel emtia fiyatlarında gerilemeye yol açmıştır. Bununla birlikte, ABD ekonomisinin beklenenden daha iyi performans sergilemesi, tedarik sorunlarının azalmasıyla toparlanan imalat sanayii ve turizm başta olmak üzere canlanan hizmet sektörleri ise 2023 yılında küresel iktisadi faaliyeti desteklemiştir. 2024 yılına gelindiğinde, dünya ekonomisinde istenilen seviyelere düşmeyen enflasyon oranları ve buna bağlı sıkı para politikalarının gevşeme seyri, süregelen Rusya-Ukrayna Savaşı ve Orta Doğu’daki İsrail saldırılarıyla artan jeopolitik gerilimler, belirsizlikleri beslerken küresel iktisadi faaliyet salgın öncesi ortalamalarının altında ancak belirli bir istikrarda seyrini sürdürmektedir.

"IMF'nin Dünya Ekonomik Görünüm Raporu’nda tahminler güncellenecek olup, önemli bir revizyon beklenmemektedir"

Küresel ekonomiye yönelik mevcut riskler ve belirsizlikler sürerken ekonomik büyüme istenilen seviyelerin altında ancak istikrarlı bir görünüm beklentisini korumaktadır. Nitekim Uluslararası Para Fonu’nun ‘2024 Yılı Temmuz Ayı Dünya Ekonomik Görünüm Raporu’na göre, dünya ekonomisinin 2023 yılında yüzde 3,3 büyüme kaydetmesinin ardından, 2024 yılında yüzde 3,2 ve 2025 yılında yüzde 3,3 ile ılımlı büyümeye devam etmesi öngörülmektedir. Uluslararası Para Fonu tarafından bugün ilerleyen saatlerde ilan edilecek Ekim 2024 Dünya Ekonomik Görünüm Raporu’nda tahminler güncellenecek olup, önemli bir revizyon beklenmemektedir.

Rapora göre, 2023 yılında yüzde 1,7 oranında büyüyen gelişmiş ülkeler grubunun, yatay bir seyirle 2024 yılında yüzde 1,7 oranında, 2025 yılında ise hafif ivmelenerek yüzde 1,8 oranında büyümesi beklenmektedir. 2024 yılında ABD’nin yüzde 2,6, Avro Bölgesi’nin yüzde 0,9 oranında büyümesi öngörülmekte iken 2025 yılında bu ekonomilerin sırasıyla yüzde 1,9 ve yüzde 1,5 oranında büyüyecekleri tahmin edilmektedir.

“Uluslararası tahminler küresel büyümenin yatay bir seyir izleyeceğine işaret ediyor”

Başlıca ticaret ortaklarımızdan olan Almanya’nın büyüme tahminleri 2024’te yüzde 0,2 iken 2025 yılında öngörülen toparlanma ile yüzde 1,3 olarak tahmin edilmektedir. Bugün açıklanacak IMF Raporu’nda, Almanya’ya yönelik tahminlerin aşağı yönlü revize edilmesi muhtemeldir. Fransa’nın 2024 ve 2025 yılı büyüme tahminleri ise sırasıyla yüzde 0,9 ve yüzde 1,3’tür. İngiltere’nin ekonomik büyümesi 2024 yılında yüzde 0,7 ve 2025 yılında yüzde 1,5 olarak tahmin edilmektedir. 2023 yılında yüzde 4,4 oranında büyüyen yükselen piyasa ve gelişmekte olan ekonomilerin ise 2024 ve 2025 yıllarında yüzde 4,3 oranında büyümeleri beklenmektedir. Bu kapsamda, Çin’in büyüme tahminleri 2024’te yüzde 5,0, 2025’te ise yüzde 4,5 olmuştur. Görüldüğü üzere, uluslararası tahminler genel olarak küresel büyümenin yatay bir seyir izleyeceğine ve dünya ekonomisinde ılımlı bir büyüme yaşanacağına işaret etmektedir.

Ancak, söz konusu tahminlerde küresel iktisadi faaliyetin faiz indirim döngüsüne ve artan jeopolitik risklere nasıl cevap vereceği belirsizliğini korumaktadır. Sıkılaşan finansal koşullar ve jeopolitik gerilimlerle birlikte küresel mal ve hizmet ticareti hacminde 2023 yılında yüzde 0,8 ile oldukça düşük bir büyüme gerçekleşmiştir. 2024 ve 2025 yıllarında ticaret hacmindeki artışın iyileşen tüketici güveni ve canlanan taleple tekrar toparlanarak sırasıyla yüzde 3,1 ve yüzde 3,4 oranlarında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Bununla birlikte, küresel ticarette görece iyimser beklentilere rağmen aşağı yönlü riskler de varlığını sürdürmektedir."

"Dezenflasyon sürecini temin edecek politika bileşimini sürdüreceğiz"

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, "Dezenflasyon sürecini temin edecek politika bileşimini sürdürerek fiyat artışları hedeflenen patikaya gerileyene kadar bütün araçlarımızı enflasyonla mücadeleye katkı sağlayacak şekilde kullanacağız." dedi.

Uyguladıkları para politikası ile parasal aktarım mekanizmasını desteklemek için hayata geçirdikleri makro ihtiyati tedbirlerle 2023 yılının ikinci yarısından itibaren Türk lirasında görece istikrarlı bir seyrin hakim olduğu ve kur geçişkenliğinin enflasyon üzerindeki etkisinin önemli ölçüde zayıflatıldığını anlatan Yılmaz, buna ek olarak güçlü bir biçimde uygulamaya koydukları para ve maliye politikalarıyla birlikte toplam talep koşullarının ivme kaybettiğinin altını çizdi.

Yılmaz, haziran ayından itibaren geçiş döneminin sona erdiğini ve dezenflasyon sürecinin başladığını; TÜFE yıllık artış oranının zirve noktasını gördüğü Mayıs'a kıyasla 26,1 puan azalarak Eylül itibarıyla yüzde 49,4 olarak kaydedildiğini aktararak, şöyle devam etti:

"Para ve maliye politikaları arasındaki güçlü eşgüdümü sağlayan, şeffaf ve öngörülebilir politika adımlarımızın olumlu etkileri ile 2024 yılı Haziran ayı itibarıyla başlayan dezenflasyon sürecinin devamında enflasyon oranının, Program döneminde tek haneli seviyelere indirilerek bu seviyelerde istikrar kazanmasını sağlamak en önemli önceliğimizdir. Bu doğrultuda, dezenflasyon sürecini temin edecek politika bileşimini sürdürerek, fiyat artışları hedeflenen patikaya gerileyene kadar bütün araçlarımızı enflasyonla mücadeleye katkı sağlayacak şekilde kullanacağız."

Yılmaz, küresel ölçekte sıkılaştırıcı politikaların etkilerinin yoğun bir şekilde mal ticaretinde de hissedildiğini, 2023 yılında uluslararası ticaretin bir önceki yıla kıyasla daha olumsuz bir görünüm sergilediğini belirterek, tüm olumsuzluklara rağmen yıl genelinde ihracat değerinin 255,6 milyar dolar ile Orta Vadeli Program (OVP) hedefiyle uyumlu bir seviyede gerçekleştiğine dikkati çekti.

Başta Almanya olmak üzere bazı ihracat pazarlarında devam eden ekonomik kırılganlıklar ile küresel ölçekte süregelen jeopolitik gerilimlerin, dış ticaret açısından bir risk unsuru olarak varlığını koruduğunu anlatan Yılmaz, "2024 yılı Eylül ayı itibarıyla yıllıklandırılmış ihracatımız artış eğilimini sürdürerek 261,6 milyar dolar seviyesinde bulunmaktadır. Bu kapsamda yıl sonu hedefimiz olan 264 milyar dolara ulaşacağımıza inanıyoruz. Ülkemizin kalkınmasında ihracatımızı üst seviyelere taşımak, en temel önceliklerimizdendir. 2025 yılı için hedeflediğimiz yaklaşık 280 milyar dolarlık ihracat büyüklüğüne ulaşmak ve küresel ölçekte mal ihracatından aldığımız payı daha da üst seviyelere çıkarmak üzere çalışmaya devam edeceğiz." diye konuştu.

Cevdet Yılmaz, ihracatçıların menfaatlerini korumak ve değişen koşullara uyum sağlayarak özellikle katma değeri yüksek, teknoloji yoğun ve markalaşmış ürün ve hizmetlerle rekabet güçlerini artırmalarını desteklemeye devam edeceklerini söyledi.

"KKM bakiyesi 43 milyar dolara geriledi"

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz, cari işlemler dengesinde beklentinin üzerinde bir iyileşme yaşandığını dile getirerek, ekim ayında hizmet ticareti istatistiklerine bağlı olarak ödemeler dengesinde yapılan revizyonun bu iyileşmeye ilave katkı sağladığına dikkati çekti.

Cari işlemler dengesinin, 2024 yılı Ağustos ayında son 5 yılın en büyük fazlasını verdiğini; geçen yılın Mayıs ayında yıllıklandırılmış olarak 55,6 milyar dolar seviyelerine yükselen cari işlemler açığının, 2024 yılı Ağustos ayı itibarıyla 11,3 milyar dolara kadar gerilediğini kaydeden Yılmaz, "2024 yılı sonunda OVP'de yüzde 1,7 olması tahmin edilen cari işlemler açığının milli gelire oranının yüzde 1 civarında gerçekleşmesini beklemekteyiz." dedi.

Cari işlemler dengesindeki iyileşme eğiliminin sürdürülebilir kılınması için dış ticaret dengesindeki iyileşmeye ek olarak hizmetler ticareti yoluyla elde edilecek gelirleri artırmayı hedeflediklerini anlatan Yılmaz, "Ülkemiz potansiyelinin daha etkin kullanılmasına yönelik uygulamalara devam edeceğiz. Artan turizm gelirlerimiz cari işlemler açığının kapatılmasına katkı vermeyi sürdürmektedir. 2024 yılında turizm gelirlerimizin 59,6 milyar dolar seviyesine ulaşacağını öngörmekteyiz." diye konuştu.

Yılmaz, geçen yıl Ağustos ayında 3,4 trilyon lira olan Kur Korumalı Mevduat (KKM) bakiyesinin, 11 Ekim 2024 tarihi itibarıyla 1,47 trilyon lira olduğunu, buna göre yarıdan da fazla gerileme kaydettiğini söyledi. Yılmaz, "Dolar bazında ise aynı dönemde 127,6 milyar dolardan 43 milyar dolara gerileyen KKM bakiyesi, yüzde 66 oranında düşüş göstermiştir. KKM'nin yurtiçi yerleşiklerin mevduatları içindeki payı yüzde 28,1 seviyesinden yüzde 9,1'e gerilerken, TL mevduatın payı yüzde 31,6'dan yüzde 55,9'a yükselmiş, yabancı para mevduatın oranı yüzde 35'e gerilemiştir." değerlendirmelerinde bulundu.

Son 1,5 yılda güçlü bir artış eğilimi gösteren uluslararası rezervlerin olumlu seyrini sürdürdüğünü dile getiren Yılmaz, 11 Ekim 2024 itibarıyla Merkez Bankası brüt rezervlerinin geçen yılın aynı dönemine göre 32,9 milyar dolar artışla 157,4 milyar dolara, net rezervlerin ise 36,2 milyar dolar artışla 58,3 milyar dolara yükseldiğini bildirdi.

"Yapısal reform alanlarında tedbirlere devam edilecek"

Cevdet Yılmaz, Türkiye ekonomisinin hedeflenen güçlü ve istikrarlı büyümeyi sağlaması için yurt içi tasarrufların artırılmasının önemli olduğunu belirtti.

Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) ve Otomatik Katılım Sistemi'nin (OKS), devletin sağladığı teşviklerle birlikte tasarrufların artırılmasında önemli rol oynadığına işaret eden Yılmaz, 30 Eylül 2024 itibarıyla BES katılımcı sayısının yaklaşık 9,3 milyon kişiye, fon büyüklüğünün 1 trilyon 58 milyar liraya; OKS kapsamındaki çalışan sayısının yaklaşık 7,5 milyon kişiye, fon büyüklüğünün ise 77,6 milyar liraya ulaştığını bildirdi.

Yılmaz, geçen yıl açıkladıkları ekonomi programının başarılı bir şekilde uygulanmaya devam edildiğini ve pek çok alanda olumlu sonuçlar alındığını söyledi. Dezenflasyon sürecinin hızlandığını, büyümede dengelenme sağlanırken istihdam artışının korunduğunu, ihracat ve turizm gelirleriyle cari işlemler açığının azaldığını, iyileşen rezervler ve azalan risk primiyle finansal istikrarın güçlendiğini anlatan Yılmaz, şunları kaydetti:

"Bu süreçte ekonomideki yapısal dönüşümü hızlandırmak üzere ikiz dönüşümü gözetecek sanayi politikalarının uygulanması, buna katkı sağlayacak şekilde işgücünün niteliğinin artırılması, altyapının güçlendirilmesi ve yatırımların hızlandırılması sağlanacaktır. Ekonomideki kazanımlarımızı kalıcı hale getirmek üzere; afetlerle mücadeleden yeşil ve dijital dönüşüme, enflasyonla mücadele ve finansal istikrardan kamu maliyesine, iş ve yatırım ortamından yüksek katma değerli üretim ve ihracata, enerjiden ulaştırmaya, eğitimden sağlığa, işgücü piyasalarından sosyal güvenlik ve sosyal yardımlara tüm yapısal reform alanlarında tedbirler hayata geçirilmeye devam edilecektir."

(AA-ANKA)