T24 Dış Haberler
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, partisinin Avrupa Parlamentosu seçimlerinde yaşadığı hezimetin ardından erken seçim kararı aldı. Fransızlar, 30 gün içinde parlamento seçimleri için sandığa gidecek. Peki pazar akşamı Fransa'da tam olarak neler oldu?
Ne yaşandı?
Avrupa Parlamentosu seçimlerinde aşırı sağcı lider Marine Le Pen'in Ulusal Birlik Partisi'nin kendi partisini ezici farkla yenmesinin ardından Macron, pazar akşamı sürpriz bir şekilde erken genel seçim çağrısı yaptı.
Projeksiyonlara göre Macron'un AP seçimleri için hazırladığı merkez sağ liste, yüzde 14.8 ile yüzde 15.2 arası oy aldı. Bu, Ulusal Birlik Partisi'nin aldığı yüzde 32-33 oyun yarısında az. Ulusal Birlik'in listesinin baş adayı Le Pen'in 2022'de Genel Başkanlık görevini devrettiği 28 yaşındaki Jordan Bardella idi.
Macron, 2022'de Le Pen'i bir kez daha yenerek Cumhurbaşkanı seçilmişti. Macron'un mevcut dönemi 2027'de bitecek ve dönem limitini doldurduğu için tekrar aday olmayacak.
Macron ne gerekçe sundu?
Macron, erken seçim kararının "ciddi ve ağır" olduğunu ancak "kıtanın her noktasında aşırı sağ partilerin oyunu artırmasını kabul edemediğini" söyledi.
Kararın "bir güven adımı" da olduğunu söyleyen Macron, Fransız seçmenlere ve "kendileri ile bir sonraki jenerasyon için en iyi seçimi yapma kapasitelerine" güvendiklerini söyledi.
Macron, "Demokrasimize inancım var, sözün egemen insanlarda olmasına inancım var. Mesajınızı aldım, endişelerinizi duydum, onları cevapsız bırakmayacağım" diye konuştu.
Macron'un merkezci koalisyonu 2022 seçimlerinde parlamentodaki çoğunluğunu kaybetti ve o tarihten bu yana anayasada 49/3 olarak bilinen bir aracı kullanarak tasarıları oylama yapmadan geçiriyor.
The Guardian, pazar günü verilen kararı "büyük kumar" diye niteledi: "Macron'un partisi daha fazla kayıp yaşayabilir, Cumhurbaşkanlığı döneminin kalanı sallantıya girebilir, potansiyel olarak Marine Le Pen daha da güçlenebilir.
Birçok uzmana göre Fransız halkı, 30 Haziran'da yapılacak seçimlerde "aşırı sağ tarafından yönetilmek istiyor musunuz" sorusuna yanıt verecek.
Birçok uzmana göre aşırı sağcı Ulusal Birlik milletvekillerini artırsa da bu seçimden çoğunluk kazanarak çıkamayacak. Ancak parlamentonun daha da aritmatiğinin daha da karmaşık hale gelmesi, onu daha da etkisiz hale getirebilir.
Seçimler nasıl ve ne zaman yapılacak?
Fransa Anayasası'nın 12. Maddesi, cumhurbaşkanlarına siyasi krizleri çözmek için Ulusal Meclis'i dağıtma yetkisi veriyor.
Seçimler, meclisin dağılmasından sonra 20 ila 40 gün arasında yapılmak zorunda. Seçimlerin ilk turunun 30 Haziran'da, ikinci turunun ise 7 Temmuz'da yapılması planlanıyor.
Ulusal Birlik nasıl tepki verdi?
Aşırı sağcı partinin Genel Başkanı Bardella, seçim sonuçları şekillenmeye başlayınca Macron'a erken genel seçim çağrısı yapmıştı. "Fransız seçmenler değişim isteğini gösterdi" diyen Bardella, "Ülke kararını verdi ve buna itiraz edilemez" diye konuştu.
Partinin asıl lideri olarak görülen eski genel başkanı ve cumhurbaşkanı adayı Le Pen, "Fransız halkının kendilerine erken seçimde güvenip yetki vermesi durumunda partinin hazır olduğunu" ifade etti.
"Ülkemizi tekrar ayağa kaldırmaya hazırız" diyen Macron, "Fransız halkının çıkarlarını da korumaya hazırız" diye konuştu.
Fransa'da daha önce cumhurbaşkanı parlamentoyu dağıttı mı?
Fransa cumhurbaşkanları geçmişte 1962, 1968, 1981, 1988 ve 1997'de meclisi dağıttı.
Bu her zaman cumhurbaşkanları için olumlu sonuç vermedi. 1997'de parlamentoyu dağıtan dönemin merkez sağcı Cumhurbaşkanı Jacques Chirac, erken seçimde merkez sol zaferi gördü. Chiraq, kalan 5 yıl boyunca "topal ördek" olarak görev yaptı.
1997'den bu yana hiçbir cumhurbaşkanı böyle bir karar vermedi. Bunda 2000 yılında cumhurbaşkanlığı ve milletvekili görev sürelerinin senkronize edilmesi de rol oynadı. O tarihten bu yana 2022'de Macron'a kadar hiçbir cumhurbaşkanının partisi mecliste çoğunluğu kaybetmedi.
