T24 Haber Merkezi
Gonca Tokyol
Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, Türkiye’nin dört bir yanında faaliyet gösteren 15 termik santrale verilen ‘öldürme izni’nin 2.5 yıl daha uzatılmasına dair değişiklikliğin bu santrallerin altı ay içinde adım atmasını da beraberinde getirdiğini kaydederek, “Altı ay içinde atılmayan adımları Bakanlıklar olarak resen atıp, bu tedbiri kendimiz alıp, doğayı koruyacak adımı atacağız” dedi.
Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne perşembe günü getirilen ‘torba yasa’nın içerisindeki 50. Madde’yle kükürt giderim tesisi olmadığı için yasal sınırların üzerinde kirletici salan termik santrallere verilen süre, 2013’ten bu yana 4. kez uzatıldı. Kanun teklifine son anda eklenen 50. Madde'yle kömürlü termik santrallere çevre mevzuatına uyum için verilen süre 31 Aralık 2019'dan 30 Haziran 2022'ye çekildi. AKP ve MHP milletvekillerinin oylarıyla geçen düzenlemenin içeriği kadar, değişikliğe itiraz eden muhalefet milletvekillerinin büyük bir kısmının oylamaya katılmaması da eleştiri konusu oldu.
TIKLAYIN - Milletvekilleri, iklim krizi mücadelesini yarı yolda mı bıraktı?
Meclis’te AKP’nin grup toplantısı öncesi gazetecilerin konuya ilişkin sorularını yanıtlayan Bakan Kurum, termik santrallere 2020’ye kadar verilen iznin altında tüm partilerden milletvekillerinin imzası olduğunu ifade ederek şunları söyledi:
“Bu sürecin sonunda bazı santrallerde yenileme oldu, bazıları bu ilişkin adımlar atmadılar. Yasada altı ay içinde filtrelemeye ilişkin adımları santrallerin atması gerekiyor. Eğer etmezlerse, altı ay içinde atılmayan adımları Bakanlıklar olarak resen atıp, bu tedbiri kendimiz alıp, doğayı koruyacak adımı atacağız. 2022’ye kadar bekleme gibi bir durum söz konusu değil. İlave bir altı ay vermiş olacağız.”
Peki ya Meclis’te onaylanan değişiklik ne diyor? 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'nun Geçici 8. Maddesi'nde yapılan değişiklikle mevzuata uygun olmayan termik santrallere 2.5 yıl daha süre verildi ancak 'çevre mevzuatına uyuma yönelik yatırımlara dair yapım sözleşmesi ile iş termin planı'nın 30 Haziran'a 2020'ye kadar Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'na teslim edilmesi şartı getirildi. Verilen tarihe kadar bakanlığa uygun bir plan sunmayan üretim tesislerinin uzatma hakkından yararlanamayacağı, yani üretim faaliyetlerinin durdurulacağı kaydedilirken, tesislerin aynı zamanda plana uyum açısından 4 ayda bir denetleneceği kaydedildi.
CHP'li Karaca: Çevre Kanunu'na göre zaten denetlenmesi gerekiyor ama Sayıştay raporlarına göre bir defa bile denetlenmemiş
Meclis'ten geçen hafta geçen değişikliğin bir benzerini Şubat ayında Meclis'e geldiğinde reddeden MHP milletvekilleri de, perşembe günü Genel Kurul'da yaşanan konuşmalarda bu kez 'kabul' oyu kullanmalarının gerekçesi olarak bu uygulamaları göstermişti. CHP Denizli Milletvekili Gülizar Biçer Karaca'nın "Milliyetçi Hareket Partili milletvekili arkadaşlarım, ne değişti 15 Şubat'tan bugüne kadar" şeklindeki sorusunu yanıtlayan MHP Sakarya Milletvekili Muhammed Levent Bülbül termin planı ve denetlemeler konusunda değişikliğe gidildiğini ve bunun da denetimi artıracağını savunmuştu. CHP ve MHP milletvekilleri arasında bunun üzerine şu konuşma geçmişti:
-MHP'li Bülbül: 50'nci maddeye dikkat edildiği takdirde, bununla alakalı olarak, filtre takılma işlemi teknik olarak hemen gerçekleşecek bir işlem değil biliyorsunuz. Burada getirilen düzenlemede, özellikle 30/6/2020 tarihine kadar Bakanlığa iş termin planını sunmayan üretim tesislerinin bu haklardan yararlanamayacağı, iş termin planı sunulan üretim tesislerinin de Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından bu plana uyum açısından 1/7/2020 tarihinden yani hemen sonrasından itibaren başlamak üzere dört ayda bir denetleneceği, yapılan her bir denetimde bu iş termin planına uygun olmadığı tespit edilen tesislere ilgili kanunun 20'nci maddesinde yer alan idari para cezalarının 20 kat artırılarak uygulanacağı, iş termin planındaki herhangi bir işin yapımının belirtildiği süreye göre bir yıl geciktiğinin tespiti hâlinde üretim tesisinin toptan faaliyetinin durdurulacağı açık bir şekilde dercedilmiştir.
-CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz: Bu altı yıldır var zaten.
-Bülbül: Şimdi, bu noktada, bu dört ayda denetlenmesi meselesi…
-CHP'li Karaca: Çevre Kanunu'na göre zaten denetlenmesi gerekiyor ama Sayıştay raporlarına göre bir defa bile denetlenmemiş. Ne değişecek?
-Bülbül: Hayır, hayır, hayır… Şu an bu cümleler yeni ekleniyor bu maddeye.
-Karaca: Çevre Kanunu'nda bu cümleler var zaten.
-Bülbül: Bu termin planının dört ayda bir denetimi ve bu işin gerçekleşmesiyle alakalı olarak bu hükmün uygulanması durumunda bu işin ciddiyetle takibi ve bu işletmelerin bu filtreyi takması temin edilecektir.
-Yavuzyılmaz: Daha önce ciddiyetsiz miydi?
-Bülbül: Buna vermiş olduğumuz destek bu şartladır. Bundan başka bir şey yoktur.
Madde 50 ne getiriyor?
Düzenlemeye göre;
"MADDE - 14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun geçici 8 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan "31/12/2019” ibaresi "30/6/2022” şeklinde değiştirilmiş, fıkraya "üretim faaliyeti durdurulamaz ve” ibaresinden sonra gelmek üzere "çevre mevzuatına uyuma yönelik yatırımların gerçekleştirilmemesi ve çevre mevzuatı açısından gerekli izinlerin tamamlanmaması nedeniyle” ibaresi ve ikinci cümlesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki cümleler eklenmiştir.
"Ancak çevre mevzuatına uyuma yönelik yatırımlara dair yapım sözleşmesi ile iş termin planını 30/6/2020 tarihine kadar Bakanlığa sunmayan üretim tesisleri bu haklardan yararlanamaz. İş termin planı sunulan üretim tesisleri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından bu iş termin planına uyum açısından 1/7/2020 tarihinden itibaren 4 ayda bir denetlenir. Yapılan her bir denetimde bu iş termin planına uygun olmadığı tespit edilen tesislere 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanununda yer alan ilgili idari para cezaları yirmi kat artırılarak uygulanır. İş termin planındaki herhangi bir işin yapımının belirtildiği süreye göre bir yıl geciktiğinin tespiti halinde üretim tesisinin faaliyeti durdurulur. Bu madde kapsamında verilen idari para cezalarına karşı dava açılması cezanın tahsil işlemlerini durdurmaz.”
Hangi santraller 50. Madde'den faydalanacak ve bu santraller kime ait?
Düzenlemeden 12 ilde bulunan 15 termik santral faydalanacak. Çevre Mühendisleri Odası’nın verdiği bilgilere göre; Çanakkale Çan 18 Mart Termik Santrali, Şırnak Silopi Termik Santrali, Kahramanmaraş Afşin Elbistan A Termik Santrali, Karabük Kardemir Termik Santrali, Kütahya Tunçbilek ve Seyitömer Termik Santralleri, Manisa Soma A ve B Termik Santralleri, Sivas Kangal Termik Santrali (1. ve 2. üniteler), Zonguldak Çatalağzı Termik Santrali, Ankara Çayırhan Termik Santrali, Muğla Yeniköy Termik Santrali, Muğla Kemerköy Termik Santrali, Bursa Orhaneli Termik Santrali ve Kahramanmaraş Afşin Elbistan B Termik Santrali bu kapsamda yer alıyor.
Afşin Elbistan A Terminali, Seyitömer, Tunçbilek ve Orhaneli Çelikler Holding'e; Çayırhan Park Ciner Enerji'ye; Kangal ve Soma Konya Şeker Enerji'ye; Kemerköy ve Yeniköy Limak Enerji ve İçtaş Enerji ortaklığına, Çatalağızı ve Yatağan termik santralleri de Bereket Enerji'ye ait.
Süreç nasıl işledi?
2013 yılında, 6446 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'nun Geçici 8'inci Maddesi ile özelleştirme kapsamına alınan termik santrallerin rehabilitasyon ve filtrasyon sistemi kurmalarının üç yıl ertelenmesi öngörüldü.
Santrallerin özelleştirilmesinin ardından ise bu santrallara çevre yatırımlarını tamamlamaları için 2018'e kadar süre tanındı. 2016'da yapılan düzenlemeyle de bu süre Aralık 2019'a kadar uzatıldı.
Süre uzatımı teklifi, Şubat ayında da Torba Yasa Tasarısı’nın 45'inci Maddesiyle gündeme geldi. Çevre yatırımı muafiyeti süresinin Aralık 2021'e kadar uzatılmasını öngören yasa teklifinin geri çekilmesi için Temiz Hava Hakkı Platformu tarafından Change.org üzerinden 68 bin imza toplandı.
Teklif, çevre ve sağlık kuruluşlarının tepkisi sonrası Meclis'te grubu bulunan AKP, CHP, HDP, MHP ve İyi Parti'nin ortak önergesi ile geri çekildi.
|
